Zanieczyszczone powietrze stanowi współcześnie poważny problem dla miejskich aglomeracji. W Krakowie dzienne normy stężenia pyłów zawieszonych pobranych szczególnie w okresie grzewczym są wielokrotnie przekraczane w ciągu roku [1]. Ze względu na fakt, że więcej czasu spędza się wewnątrz pomieszczeń, badania obejmujące to miejsca są również istotne. Celem przeprowadzonych badań była szczegółowa analiza ilościowa oraz jakościowa pyłów frakcji PM 1 i PM 2.5 zawartych w powietrzu na zewnątrz i wewnątrz budynków. Są to pyły, które zawierają cząsteczki o średnicy aerodynamicznej mniejszej lub równej odpowiednio 1 i 2.5 µm.

Do pomiarów wykorzystana została aparatura zbierająca zanieczyszczenia w powietrzu. Pomiary przeprowadzono na dachu budynku Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH oraz znajdujących się w jego wnętrzu: bibliotece (2 piętro) oraz w laboratorium fluorescencji rentgenowskiej (parter).

Dobowe stężenia PM 1 w powietrzu wyniosły: na zewnątrz 28,8, w bibliotece 6,2, w laboratorium 27,3. Dla PM 2.5 wyniosły odpowiednio: 36,3, 6,5, 31,1. Średnioroczna dopuszczalna wartość dobowa dla PM 2.5 wynosi 25 µg/m3 . Największy udział frakcji PM 1 w PM 2.5 zaobserwowano w bibliotece, który wynosił 95%. W drugiej kolejności laboratorium gdzie wspomniany udział wynosił 88% a najmniejszy udział pyłu sub-mikronowego zaobserwowano na zewnątrz (79%).

Drugą część badania poświęcono analizie składu pierwiastkowego innych próbek PM 1 i PM 2.5 pobranych na zewnątrz. W celu uzyskania wartości stężeń pierwiastków w pobranych próbkach, wykorzystano metodę fluorescencji rentgenowskiej z dyspersją energii. Pomiary wykonano w Laboratorium Fluorescencji Rentgenowskiej Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej. Na początku wykonano kalibrację spektrometru za pomocą cienkich filtrów Micromatter. Weryfikację kalibracji przeprowadzono za pomocą wielopierwiastkowego standardu pyłów powietrza SRM2783 produkcji NIST. Następnie określono stężenia pierwiastków w badanych próbkach i przeprowadzono analizę otrzymanych wyników.

W ostatnich latach duży nacisk skierowano na uświadamianie ludności o zagrożeniach spowodowanych wysokimi stężeniami zanieczyszczeń powietrza. Jest to bardzo ważne przy dążeniu do sukcesywnego obniżania poziomu zanieczyszczeń pyłowych powietrza.

[1] http://www.krakow.pios.gov.pl/Press/publikacje/raporty/raport16/2_jakosc_powietrza.pdf